Un ihracatında alarm: Atıl kapasite yüzde 50’yi aştı, sektör kan kaybediyor

3 milyon tondan 2,5 milyona düşüş bekleniyor

Geçen yıl 3 milyon 60 bin ton un ihraç ederek 1 milyar 160 milyon dolar gelir elde eden Türkiye un sektörü, bu yıl en iyi ihtimalle 2,5 milyon ton ihracat yapabilecek. 2025’in ilk yarısında ihracat miktarı, geçen yılın aynı dönemine göre 1 milyon 799 bin tondan 1 milyon 113 bin tona geriledi. Dolar bazlı ihracat geliri ise yaklaşık yüzde 36 düştü.

Çakmak, “Dünya liderliğimiz devam ediyor ama pazarlarda ciddi sorunlarımız var. Üretim kapasitemizin yarısı kullanılmıyor. Bu oran daha da yükselirse birçok fabrikanın kapısına kilit vurması kaçınılmaz olacak” ifadelerini kullandı.

Kuraklık ve maliyetler sektörü zorluyor

Bu yıl hasatta yüzde 25-30 kayıp yaşandığını dile getiren Çakmak, “Geçen yıl 21 milyon ton civarında buğday hasadı yapılmıştı, bu yıl 15 milyon tona düştü. Hammadde sıkıntısı yaşamıyoruz çünkü stoklarımız var ama işçilik, enerji ve finansman maliyetleri sektörü zor durumda bırakıyor. Un sektörü şu an para kazanmıyor” diye konuştu.

Irak pazarı kritik: “Kaybedersek geri dönüşü zor olur”

Türkiye’nin un ihracatında en büyük pazarı konumunda bulunan Irak’ta, hem siyasi anlaşmazlıklar hem de artan vergiler nedeniyle büyük kayıplar yaşanıyor. Çakmak, “Irak’a ihracatımız sürekli aksıyor. Ton başına 123-125 dolarlık vergi uygulanıyor. Musul kontrol noktası haftalardır kapalı. Gönderdiğimiz unlar Kuzey Irak depolarında bekliyor ve ürünlerin bozulmaması için dua ediyoruz” dedi.

Irak’ta faaliyet gösteren iki büyük un fabrikasının Türk uncuların önünü kapatmaya çalıştığını belirten Çakmak, “Kapasiteleri şu an ülkenin ihtiyacını karşılamaya yetmiyor. Ancak yatırımlarını tamamladıklarında Türk ununa ihtiyaç kalmayabilir. Eğer Irak pazarını kaybedersek sadece un değil, hiçbir ürün satamaz hale geliriz” uyarısında bulundu.

Suriye’de ihracat artıyor ama rekabet sertleşecek

Irak’ta yaşanan sıkıntılara karşın Suriye’deki ihracatın artış gösterdiğini aktaran Çakmak, “Suriye’de ihracatımız ciddi şekilde yükseliyor. Ancak orada da altyapı ve güvenlik sorunları çözüldüğünde yerli üreticiler devreye girecek. Bugün neredeyse buğday fiyatına un satıyoruz, bu sürdürülebilir bir durum değil” diye konuştu.

“Tekstil kadar kötü değiliz ama risk büyük”

Un sektörünün, maliyet baskısı ve ihracattaki daralma nedeniyle kârlılığını yitirdiğini belirten Çakmak, “Henüz tekstil sektörü kadar kötü durumda değiliz ama destek verilmezse kapanmalar başlayacak. Tekstilciler yurtdışına üretim kaydırabiliyor, biz bunu yapamayız. Un sektörü ya Türkiye’de ayakta kalacak ya da tamamen küçülecek” dedi.

Çözüm çağrısı

TUSAF Başkanı Çakmak, sektörün geleceği için hükümete ve ilgili kurumlara çözüm çağrısında bulunarak, “Sekiz dernek başkanımızla birlikte sürekli Ankara’da temaslarda bulunuyoruz. Türk uncular dünyanın dört bir yanında satış yapmaya çalışıyor. Ancak mevcut sorunlara kalıcı çözüm bulunmazsa sektörümüz daha fazla kan kaybedecek” ifadelerini kullandı.